دی کرومات آمونیم (اطلس شیمی مهر)

توضیحات کامل درباره دی‌کرومات آمونیوم (Ammonium Dichromate) با تمرکز بر خواص شیمیایی، کاربردها، واکنش‌ها، خطرات و ویژگی‌های خاص آورده شده است:

🧪 معرفی کلی

 

ویژگی توضیح

 

نام فارسی: دی‌کرومات آمونیوم

نام انگلیسی: Ammonium Dichromate

فرمول شیمیایی: (NH₄)₂Cr₂O₇

جرم مولی: 252.07 g/mol

شکل ظاهری: بلورهای نارنجی مایل به قرمز

انحلال‌پذیری در آب: محلول در آب (محلول نارنجی‌رنگ تولید می‌کند)

 

 

 

---

 

🔬 خواص فیزیکی و شیمیایی

 

ویژگی مقدار

 

رنگ نارنجی روشن تا قرمز

چگالی 2.15 g/cm³

نقطه ذوب حدود 180 °C (با تجزیه)

واکنش‌پذیری عامل اکسیدکننده بسیار قوی

pH محلول اسیدی

پایداری در دمای بالا ناپایدار و منفجره‌مانند تجزیه می‌شود

 

 

 

---

 

⚗️ واکنش‌های مهم

 

🔥 واکنش تجزیه حرارتی (نمایش "آتشفشان شیمیایی")

 

واکنش معروفی که دی‌کرومات آمونیوم هنگام حرارت دادن انجام می‌دهد و به‌صورت شعله‌دار تجزیه می‌شود:

 

(NH₄)₂Cr₂O₇ → Cr₂O₃ + N₂ + 4H₂O (g)

 

تولید اکسید کروم (III) به رنگ سبز

 

آزادسازی گاز نیتروژن و بخار آب

 

واکنش گرمازا و پر از جرقه، شبیه به فوران آتشفشان

 

 

✅ این واکنش در نمایش‌های شیمی به عنوان "آتشفشان آمونیومی" شناخته می‌شود.

 

 

---

 

🏭 کاربردها

 

کاربرد توضیح

 

نمایش‌های آزمایشگاهی آموزشی به‌خاطر واکنش حرارتی جالب و دیدنی

عامل اکسیدکننده در سنتز آلی مانند اکسیدکردن الکل‌ها

ساخت جوهر و رنگ تولید رنگ‌های پایه کروم

عکاسی سنتی و لیتوگرافی به‌عنوان عامل حساس‌کننده

تصفیه و پرداخت فلزات تمیزکننده سطحی قبل از آبکاری

ساخت مواد آتش‌زا در ترکیب با سوخت‌ها برای ایجاد جرقه یا نور شدید (محدود به کاربردهای خاص)

 

 

 

---

 

⚠️ خطرات ایمنی و زیست‌محیطی

 

خطر توضیح

 

سمیت بالا دارای کروم شش‌ظرفیتی (Cr⁶⁺) است که بسیار سمی است

سرطان‌زا از دسته مواد قطعی سرطان‌زا برای انسان (IARC Group 1)

خطرناک برای پوست و چشم باعث سوختگی، تحریک شدید یا حتی آسیب دائمی

خطرات تنفسی بخارات و گرد آن می‌تواند باعث آسیب به ریه و مجاری تنفسی شود

زیست‌محیطی بسیار سمی برای موجودات آبزی، پایدار در محیط و تجمع‌پذیر

 

 

🔒 باید در محیط‌های ایمن، با استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (ماسک، عینک، دستکش) و در هود شیمیایی استفاده شود.

 

 

---

 

🧪 تفاوت با سایر دی‌کرومات‌ها

 

ترکیب یون کاتیون رنگ بلور ویژگی خاص

 

دی‌کرومات آمونیوم NH₄⁺ نارنجی واکنش گرمازای شعله‌دار

بی‌کرومات پتاسیم K⁺ نارنجی مایل به قرمز پایدارتر، کاربرد گسترده‌تر

بی‌کرومات سدیم Na⁺ نارنجی روشن حلالیت بیشتر در آب

 

 

 

---

 

📦 شرایط نگهداری

 

نکته توضیح

 

دما و مکان: در دمای اتاق، خشک و خنک، دور از نور مستقیم

ظرف نگهداری: ظرف دربسته، مقاوم به خوردگی و نور

دور از مواد: احیاکننده‌ها، مواد قابل اشتعال، اسیدهای قوی، گرما یا شعله

 

 

 

---

 

♻️ جمع‌بندی نهایی

 

ویژگی مقدار

 

فرمول (NH₄)₂Cr₂O₇

رنگ نارنجی پررنگ

واکنش‌پذیری بسیار اکسیدکننده

واکنش حرارتی گرمازا، شعله‌دار، تولید Cr₂O₃ سبز

کاربردها آموزشی، صنعتی، شیمیایی

خطرات سرطان‌زا، سمی، تحریک‌کننده، آسیب زیستی