سولفات نیکل بلژیک یک کیلویی (اطلس شیمی مهر)

سولفات نیکل (Nickel sulfate) یکی از مهم‌ترین نمک‌های نیکل است که در صنایع مختلف، به‌ویژه در آبکاری الکتریکی (Electroplating) و تولید کاتالیزورها و باتری‌ها استفاده می‌شود.

✅ مشخصات کلی

 

ویژگی مقدار / توضیح

 

نام IUPAC Nickel(II) sulfate

فرمول شیمیایی NiSO₄ (بی‌آب) یا NiSO₄·6H₂O (هیدراته)

جرم مولی 154.75 g/mol (بی‌آب) <br> 262.85 g/mol (هگزاهیدرات)

ظاهر پودر سبز مایل به آبی (برای هیدراته)

انحلال‌پذیری محلول در آب، نامحلول در الکل

عدد اکسایش نیکل +2

ساختار یونی Ni²⁺ و SO₄²⁻

 

 

 

---

 

🧪 اشکال موجود

 

1. سولفات نیکل بی‌آب (NiSO₄):

 

پودر زرد یا سبز روشن

 

کمتر پایدار در شرایط معمولی

 

 

 

2. سولفات نیکل هیدراته (NiSO₄·6H₂O):

 

متداول‌ترین فرم تجاری و آزمایشگاهی

 

بلورهای سبز آبی‌رنگ

 

 

 

 

 

---

 

⚗️ تهیه سولفات نیکل

 

از فلز نیکل:

 

Ni + H₂SO₄ → NiSO₄ + H₂↑

 

از نیکل(II) اکسید یا کربنات:

 

NiO + H₂SO₄ → NiSO₄ + H₂O

NiCO₃ + H₂SO₄ → NiSO₄ + CO₂ + H₂O

 

تهیه معمولاً در محیط اسیدی انجام می‌شود.

 

 

---

 

🔬 کاربردها

 

زمینه توضیح

 

آبکاری نیکل (Nickel Plating) پرکاربردترین مصرف سولفات نیکل

کاتالیزورها برای واکنش‌های هیدروژناسیون

تولید باتری بخشی از ترکیبات نیکل در باتری‌های Ni-Cd و Ni-MH

صنعت رنگ و سرامیک برای رنگ‌آمیزی شیشه و لعاب

آموزش و تحقیقات در آزمایشگاه‌های شیمی معدنی برای بررسی رفتار یون‌های نیکل

 

 

 

---

 

⚠️ نکات ایمنی و زیست‌محیطی

 

مورد توضیح

 

سمیت ترکیبات نیکل می‌توانند مضر برای پوست، ریه و سیستم ایمنی باشند. آلرژی‌زا هستند.

خطر سرطان‌زایی سازمان‌های بین‌المللی ترکیبات نیکل را به‌عنوان مواد سرطان‌زا (Carcinogenic) طبقه‌بندی کرده‌اند.

زیست‌محیطی نشت نیکل به خاک و آب باعث آلودگی محیطی و آسیب به موجودات آبزی می‌شود.

نکات ایمنی فردی هنگام کار با سولفات نیکل از دستکش، عینک، ماسک و تهویه مناسب استفاده شود.

 

 

 

---

 

🌡️ ویژگی‌های فیزیکی سولفات نیکل هیدراته (NiSO₄·6H₂O)

 

ویژگی مقدار

 

نقطه ذوب تجزیه می‌شود (Decomposes)

چگالی حدود 2.07 g/cm³

رنگ سبز آبی روشن (blue-green)

شکل بلورها منشوری یا سوزنی

 

 

 

---

 

🧬 شناسایی یون نیکل (Ni²⁺)

 

در آزمایشگاه، برای شناسایی یون نیکل می‌توان از واکنش آن با هیدروکسید سدیم (NaOH) یا آمونیاک استفاده کرد. رسوب سبز کم‌رنگ (Ni(OH)₂) ایجاد می‌شود که در آمونیاک غلیظ حل می‌شود و رنگ آبی ایجاد می‌کند.