سولفات کبالت چین (اطلس شیمی مهر)

سولفات کبالت (Cobalt(II) sulfate) یکی از مهم‌ترین نمک‌های کبالت است و معمولاً به شکل هیدراته (آبدار) در دسترس است. این ترکیب در صنایع مختلف، به‌ویژه در تولید باتری‌ها، رنگ‌سازی، سرامیک‌سازی و کاتالیزورها کاربرد دارد.

✅ مشخصات کلی

 

ویژگی مقدار / توضیح

 

نام IUPAC Cobalt(II) sulfate

فرمول شیمیایی CoSO₄ (بی‌آب) یا CoSO₄·7H₂O (هپتاهیدرات)

جرم مولی 154.99 g/mol (بی‌آب) <br> 281.1 g/mol (هپتاهیدرات)

ظاهر بلورهای قرمز-صورتی (در فرم هیدراته)

انحلال‌پذیری محلول در آب، کمی محلول در اتانول و متانول

عدد اکسایش کبالت +2

ساختار یونی Co²⁺ و SO₄²⁻

 

 

 

---

 

🔬 فرم‌های متداول

 

1. CoSO₄ (بی‌آب): پودر قرمز روشن

 

 

2. CoSO₄·7H₂O (هپتاهیدرات): بلورهای قرمز یا صورتی – متداول‌ترین شکل تجاری و آزمایشگاهی

 

 

 

 

---

 

⚗️ تهیه سولفات کبالت

 

سولفات کبالت معمولاً از واکنش فلز کبالت یا اکسید آن با اسید سولفوریک تولید می‌شود:

 

1. از فلز کبالت:

 

Co + H₂SO₄ → CoSO₄ + H₂↑

 

2. از کبالت(II) اکسید:

 

CoO + H₂SO₄ → CoSO₄ + H₂O

 

 

---

 

🧪 کاربردها

 

زمینه توضیح

 

باتری‌سازی استفاده در باتری‌های لیتیوم-یون به‌عنوان منبع یون کبالت

کاتالیزورها فعال‌سازی واکنش‌های شیمیایی در صنعت

رنگ‌سازی و سرامیک ایجاد رنگ‌های آبی و صورتی در لعاب، چینی و شیشه

کودهای کشاورزی افزودنی در کودها برای گیاهان و دام‌ها در مقیاس محدود

آموزش و آزمایشگاه بررسی واکنش‌های کبالت و شناسایی یون Co²⁺

 

 

 

---

 

🧬 شناسایی یون Co²⁺ در آزمایشگاه

 

یون کبالت (II) در محلول آبی به رنگ صورتی کم‌رنگ دیده می‌شود. با افزودن هیدروکسید سدیم (NaOH)، رسوب کبالت(II) هیدروکسید آبی‌رنگ (Co(OH)₂) تشکیل می‌شود که به‌تدریج در مجاورت هوا به کبالت(III) تبدیل شده و رنگ آن قهوه‌ای مایل به سیاه می‌شود.

 

 

---

 

⚠️ نکات ایمنی و زیست‌محیطی

 

مورد توضیح

 

سمیت ترکیبات کبالت می‌توانند سمی و آلرژی‌زا باشند. ممکن است باعث تحریک پوست، ریه و چشم شوند.

خطر سرطان‌زایی برخی از ترکیبات کبالت در لیست مواد احتمالاً سرطان‌زا (Group 2B - IARC) قرار دارند.

اثرات زیست‌محیطی نشت کبالت به خاک و آب می‌تواند روی گیاهان، آبزیان و کیفیت آب اثر منفی بگذارد.

احتیاطات ایمنی استفاده از دستکش، ماسک، عینک ایمنی و تهویه مناسب هنگام کار با آن توصیه می‌شود.

 

 

 

---

 

🌡️ خواص فیزیکی CoSO₄·7H₂O

 

ویژگی مقدار

 

رنگ صورتی مایل به

قرمز

نقطه ذوب تجزیه می‌شود (Decomposes)

چگالی حدود 2.03 g/cm³

شکل بلور منشوری یا سوزنی