کلرید نیکل (اطلس شیمی مهر)

نام‌های شیمیایی:

 

نام فارسی: کلرید نیکل

 

نام انگلیسی: Nickel(II) chloride

 

فرمول شیمیایی: NiCl₂

 

شماره CAS: 7718-54-9

 

 

 

---

 

✅ حالت‌های فیزیکی:

 

کلرید نیکل نیز مانند کلرید کبالت در دو فرم رایج وجود دارد:

 

1. فرم بی‌آب (Anhydrous NiCl₂):

 

رنگ: زرد کم‌رنگ تا سبز کم‌رنگ

 

حالت: جامد کریستالی

 

در شرایط آزمایشگاهی کمتر رایج است

 

 

2. فرم هیدراته (معمولاً هگزاهیدرات – NiCl₂·6H₂O):

 

رنگ: سبز روشن یا سبز زمردی

 

بسیار رایج‌تر در آزمایشگاه‌ها

 

محلول در آب، الکل، و برخی حلال‌های قطبی

 

 

 

---

 

✅ خواص شیمیایی و فیزیکی:

 

ویژگی مشخصات

 

وزن مولکولی 129.6 g/mol (بی‌آب) / 237.69 g/mol (هیدراته)

دمای ذوب حدود 1000°C (بی‌آب)

محلول در آب بله، محلول سبزرنگ ایجاد می‌کند

pH محلول اسیدی است

نقطه جوش تجزیه می‌شود قبل از جوشیدن

 

 

✅ ویژگی مهم:

 

به‌شدت جاذب رطوبت (Hygroscopic) است.

 

در واکنش با بازها، کمپلکس‌هایی از نیکل تشکیل می‌دهد.

 

در حالت محلول، یون‌های Ni²⁺ آزاد می‌کند که به رنگ سبز هستند.

 

 

 

---

 

✅ کاربردها:

 

🔹 در صنعت:

 

آبکاری نیکل (Nickel electroplating) برای ایجاد پوشش ضد خوردگی روی فلزات

 

تهیه آلیاژهای نیکل

 

کاتالیزور در سنتز آلی (واکنش‌هایی مثل هیدروژناسیون)

 

ساخت رنگدانه‌ها و جوهرهای سبز و آبی

 

 

🔹 در آزمایشگاه:

 

معرف شیمیایی در واکنش‌ها

 

تهیه کمپلکس‌های نیکل برای مطالعات ساختار و پیوند

 

واکنش با آمین‌ها و لیگاندها برای بررسی شیمی کمپلکس

 

 

🔹 در شیمی تجزیه:

 

شناسایی یون‌های خاص با ایجاد رسوب یا کمپلکس‌های رنگی

 

 

 

---

 

✅ خطرات و نکات ایمنی:

 

نوع خطر توضیح

 

سمیت سمی است، خصوصاً در تماس طولانی‌مدت

حساسیت‌زا باعث ایجاد آلرژی پوستی شدید و درماتیت می‌شود

سرطان‌زا طبق سازمان IARC، در طبقه‌ی 1 سرطان‌زا برای انسان‌ها قرار دارد

اثرات زیست‌محیطی برای آبزیان بسیار سمی است؛ باعث آلودگی آب می‌شود

 

 

احتیاطات:

 

استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک هنگام کار الزامی است

 

در محیط تهویه‌دار نگهداری و مصرف شود

 

از تماس با پوست و تنفس گرد آن جلوگیری شود

 

 

 

---

 

✅ نگهداری:

 

در ظرف دربسته، دور از نور و رطوبت نگهداری شود

 

بهتر است در دمای محیط و مکان خشک و خنک قرار گیرد

 

 

 

---

 

✅ واکنش‌ها و ویژگی‌های مهم:

 

🔹 واکنش با آب:

 

NiCl₂·6H₂O → محلول سبز با یون‌های Ni²⁺

 

🔹 واکنش با آمونیاک:

 

تشکیل کمپلکس‌های آبی-سبز با فرمول‌هایی مانند [Ni(NH₃)₆]²⁺

 

🔹 واکنش با بازها:

 

تشکیل رسوب سبز نیکل(II) هیدروکسید – Ni(OH)₂

 

 

---

 

✅ خلاصه ویژگی‌ها:

 

ویژگی مشخصات

 

فرمول NiCl₂ ی

ا NiCl₂·6H₂O

رنگ سبز روشن (هیدراته)

حالت جامد کریستالی

محلول در آب بله

سمیت بالا – سرطان‌زا و تحریک‌کننده

کاربرد آبکاری نیکل، کاتالیزور، سنتز آلی