کلرید مس (II) اطلس شیمی مهر

1. کلرید مس (I) – Cuprous chloride

 

ویژگی مشخصات

 

نام فارسی کلرید مس یک‌ظرفیتی

نام انگلیسی Copper(I) chloride یا Cuprous chloride

فرمول شیمیایی CuCl

عدد اکسایش مس +1

رنگ سفید (تازه تولیدشده)، اما در تماس با هوا به‌تدریج سبز کم‌رنگ یا خاکستری می‌شود

محلولیت در آب خیلی کم‌محلول (تقریباً نامحلول)

نقطه ذوب حدود 426°C

حالت جامد کریستالی

 

 

✅ ویژگی‌ها:

 

در حضور اکسیژن هوا یا نور به‌آرامی به CuCl₂ (کلرید مس دوظرفیتی) تبدیل می‌شود.

 

در اسید کلریدریک غلیظ محلول می‌شود و یون‌های کمپلکس [CuCl₂]⁻ تشکیل می‌دهد.

 

 

✅ کاربردها:

 

در سنتز آلی به‌عنوان کاتالیزور یا منبع مس (I)

 

در رنگ‌سازی و تولید رنگدانه‌های خاص

 

در الکترولیز و ساخت ترکیبات آلی-فلزی

 

 

 

---

 

✅ 2. کلرید مس (II) – Cupric chloride

 

ویژگی مشخصات

 

نام فارسی کلرید مس دوظرفیتی

نام انگلیسی Copper(II) chloride یا Cupric chloride

فرمول شیمیایی CuCl₂

عدد اکسایش مس +2

رنگ آبی-سبز (هیدراته)، قهوه‌ای مایل به زرد (بی‌آب)

محلول در آب بله، محلول آبی‌رنگ ایجاد می‌کند

نقطه ذوب حدود 498°C

حالت جامد بلوری

 

 

✅ فرم‌های رایج:

 

بی‌آب (CuCl₂): رنگ قهوه‌ای مایل به زرد

 

دی‌هیدرات (CuCl₂·2H₂O): بلور آبی-سبز، رایج‌ترین فرم آزمایشگاهی

 

 

✅ خواص محلول:

 

در آب حل می‌شود و یون‌های Cu²⁺ آزاد می‌کند که به رنگ آبی دیده می‌شوند.

 

با آمونیاک یا لیگاندها، کمپلکس‌هایی مثل [Cu(NH₃)₄]²⁺ تشکیل می‌دهد.

 

 

 

---

 

✅ کاربردهای کلرید مس (II):

 

🔹 صنعتی:

 

کاتالیزور در واکنش‌های شیمیایی (مثل واکنش Sandmeyer)

 

ساخت رنگدانه‌ها، آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها

 

در چاپ پارچه و صنایع رنگ‌رزی

 

تصفیه آب (ضدعفونی‌کننده در برخی موارد)

 

 

🔹 در آزمایشگاه:

 

شناسایی یون‌ها (Cu²⁺)

 

انجام واکنش‌های آموزشی مانند ته‌نشینی، رسوب‌سازی و تشکیل کمپلکس

 

 

 

---

 

⚠️ نکات ایمنی (برای هر دو نوع):

 

خطر توضیح

 

سمیت هر دو نوع سمی هستند، به‌ویژه برای کبد و کلیه

تحریک ممکن است باعث سوزش پوست، چشم و سیستم تنفسی شود

زیست‌محیطی برای آبزیان بسیار خطرناک است

تماس با پوست باید با دستکش و عینک ایمنی کار شود

 

 

 

---

 

✅ واکنش‌های مهم:

 

کلرید مس (II) + آهن:

 

Fe + CuCl_2 \rightarrow FeCl_2 + Cu

 

واکنش با آمونیاک:

 

CuCl_2 + 4NH_3 \rightarrow [Cu(NH_3)_4]Cl_2

 

 

---

 

✅ مقایسه خلاصه‌ای بین CuCl و CuCl₂:

 

ویژگی CuCl (I) CuCl₂ (II)

 

رنگ سفید سبز-آبی

محلولیت کم زیاد

پایداری کمتر پ

ایدارتر

عدد اکسایش مس +1 +2

رنگ محلول بی‌رنگ تا زرد آبی-سبز

کاربرد سنتز آلی، الکترونیک صنعت رنگ، آزمایشگاه، کاتالیزور