فلز کلسیم آلمان (اطلس شیمی مهر)

فلز کلسیم (Calcium) یکی از عناصر شیمیایی مهم در جدول تناوبی است که با نماد Ca و عدد اتمی 20 شناخته می‌شود. این فلز از گروه فلزات قلیایی خاکی (گروه ۲ جدول تناوبی) است و نقش بسیار مهمی در ساختار زیستی و صنعتی دارد.

 

 

---

 

🔬 مشخصات شیمیایی و فیزیکی

 

ویژگی مقدار / توضیح

 

نماد شیمیایی Ca

عدد اتمی 20

جرم اتمی 40.078 u

رنگ نقره‌ای تا خاکستری روشن

حالت در دمای اتاق جامد

ساختار بلوری مکعبی وجوه مرکزپر (FCC)

دمای ذوب 842 درجه سانتی‌گراد

دمای جوش 1484 درجه سانتی‌گراد

چگالی 1.55 گرم بر سانتی‌متر مکعب

واکنش‌پذیری بسیار فعال (به‌ویژه با آب و اسیدها)

 

 

 

---

 

🧪 ویژگی‌های شیمیایی

 

کلسیم یک فلز بسیار فعال است که به سرعت با اکسیژن هوا واکنش می‌دهد و لایه‌ای از اکسید کلسیم روی سطحش تشکیل می‌شود.

 

در تماس با آب، واکنش داده و گاز هیدروژن آزاد می‌کند:

 

 

\text{Ca} + 2\text{H}_2\text{O} \rightarrow \text{Ca(OH)}_2 + \text{H}_2 \uparrow

 

 

---

 

🧬 حضور در طبیعت

 

کلسیم در حالت فلزی در طبیعت یافت نمی‌شود، بلکه به صورت ترکیب در سنگ‌ها، خاک، آب، و موجودات زنده وجود دارد.

 

مهم‌ترین ترکیبات معدنی کلسیم:

 

سنگ آهک (کربنات کلسیم - CaCO₃)

 

گچ (سولفات کلسیم - CaSO₄)

 

فلوریت (CaF₂)

 

 

 

 

---

 

🏭 کاربردها

 

1. صنعتی

 

در تولید فلزات دیگر (به عنوان عامل احیاکننده، مثلاً در تولید فلزات نادر).

 

در تهیه آلیاژها (مثلاً آلومینیوم-کلسیم یا سرب-کلسیم برای باطری‌ها).

 

در تصفیه فولاد و زدودن ناخالصی‌ها مانند گوگرد و اکسیژن.

 

 

 

2. ساختمانی

 

از کربنات کلسیم در تولید سیمان، آهک، ملات، و گچ استفاده می‌شود.

 

 

 

3. کشاورزی

 

به عنوان کود آهکی برای اصلاح خاک‌های اسیدی و تأمین کلسیم گیاهان.

 

 

 

4. دارویی و پزشکی

 

در مکمل‌های غذایی برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها.

 

در درمان پوکی استخوان (osteoporosis).

 

نقش حیاتی در عملکرد عضلات، انتقال پیام عصبی و انعقاد خون.

 

 

 

 

 

---

 

⚠️ نکات ایمنی

 

کلسیم فلزی به شدت با آب واکنش نشان می‌دهد؛ در نتیجه باید در روغن معدنی یا محیط خشک نگهداری شود.

 

ترکیبات کلسیم در دوز مناسب برای انسان مفیدند، ولی مصرف بیش‌ازحد مکمل‌ها ممکن است باعث مشکلات کلیوی، یبوست یا رسوب کلسیم در بافت‌ها شود.

 

 

 

---

 

🧠 نکات زیستی

 

بدن انسان حدود ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم کلسیم دارد که ۹۹٪ آن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره شده.

 

کلسیم از

طریق لبنیات، سبزیجات سبز، مغزها، و ماهی به بدن می‌رسد.

 

ویتامین D به جذب بهتر کلسیم در روده کمک می‌کند.